چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده، وجوهی را که در نزد طرف مقابل یا محال علیه دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می‌کند. گاه پیش می‌آید که عامه مردم به‌دلیل عدم آگاهی کامل از قوانین، اقدام به صدور چک در زمان‌های مختلف می‌کنند و بعضا ممکن است مشکلاتی را نیز ایجاد کنند. بنابراین درصورتی‌که دارنده چک بنا به دلایلی، با گواهی عدم پرداخت از سوی بانک مواجه شود، دارنده چک برای مطالبه وجه چک و رسیدن به حقوق خود از روش های متفاوتی اقدام کند.
برای دعوای مطالبه چک باید با مدارک و شواهد کافی به دادگاه مراجعه کرد و دادگاه نیز با درنظر گرفتن تمام زوایا حکم می‌دهد. بنابراین مراحل مطالبه وجه چک به این شرح است: اگر مبلغ چک کمتر از ۲۰میلیون تومان باشد، برای حل دعوی و اختلاف طرفین به شورای حل اختلاف ارجاع داده میشود. درصورتی‌که مبلغ آن بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، به دادگاه محل صدور چک ارجاع خواهد شد.
برای ثبت دادخواست مطالبه وجه چک باید هزینه دادرسی پرداخت شود که هزینه دادرسی مبلغ زیر ۲۰میلیون تومان ۵درصد و بالای ۲۰میلیون تومان ۵درصد مبلغ خواسته‌شده است. اگر خواهان مطالبه چک از اموال و دارایی صادرکننده چک آگاه باشد، درصورت بدرفتاری و بد قولی صاحب دسته‌چک، او میتواند از طریق قرار تامین خواسته، حکم توقیف اموال صادرکننده چک را تا صدور حکم قطعی دادگاه بگیرد. هزینه تامین خواسته بر اساس چک، بسیار اندک است. دادخواست مطالبه وجه چک از جمله دعاوی حقوقی و مالی است. بنابراین می‌توان علاوه بر اصل مبلغ خواسته، خسارت تاخیر، هزینه دادرسی، هزینه وکیل چک در حد تعرفه را از صادرکننده چک طلب کرد.
مطالبه چک حقوقی از طریق دادگاه حقوقی: در این روش دارنده چک بلامحل باید با طرح دادخواست، تحت عنوان مطالبه وجه چک از محکمه حقوقی خواستار الزام صادرکننده چک به پرداخت مبلغ مندرج در چک به انضمام خسارت تاخیر تادیه شود. نکته حائز اهمیت درباره وظایفی که دارنده چک باید به آنها توجه کند این است که دارنده پس از مراجعه به بانک درصورتی‌که متوجه شد حساب صادرکننده چک خالی است باید نسبت به دریافت گواهی عدم پرداخت اقدام کند. در گواهی عدم پرداخت نام و نام خانوادگی و مشخصات کامل صادرکننده و دارنده چک درج میشود. همچنین موجودی حساب و حسابی که چک از آن صادر شده است نیز باید ذکر شود. اما نکته‌ای که در گواهی عدم پرداخت توجه به آن ضرورت دارد، این است که دارنده باید توجه داشته باشد که تاریخ گواهی عدم پرداخت به درستی در آن درج شود.
درباره مطالبه وجه چکی که به امضای ظهرنویس رسیده است، می‌توان دادخواست مطالبه وجه چک را به طرفیت صادرکننده چک و ظهر نویس آن مطرح کرد و صادرکننده چک را خوانده ردیف اول و ظهرنویس چک را خوانده ردیف دوم قرارداد و دادخواست مطالبه وجه چک را به طرفیت هر دو نفر مطرح کرد و در صورت صدور حکم محکومیت علیه آنها، هر دو متضامنا مسوول پرداخت وجه چک هستند.
دارنده چک مفقودشده نیز درصورت اثبات میتواند برای مطالبه چک مفقودشده، علیه صادرکننده و ظهرنویس شکایت تضامنی کند. با توجه به مواد مختلف قانون تجارت در مواردی که شخص دارنده چک آن را مفقود کند، وجه چک را از طریق دادگاه مطالبه می‌کند. همچنین دارنده چک مفقودشده پس از اثبات اینکه چک متعلق به او بوده است، میتواند با دادن ضمان تادیه وجه آن را به موجب امر محکمه مطالبه کند، درنتیجه مسوولیت صادرکننده و ظهرنویس‌‌ها همانند قبل از فقدان احیا و طبق قانون تجارت این مسوولیت‌ها که تضامنی خواهد بود، ادامه خواهد یافت.
مهم‌ترین اشکالی که برای چک‌های بدون تاریخ برای دارنده پیش خواهد آورد این است که در بیشتر مواقع این چک فاقد اعتبار تجاری شناخته میشود و هیچ‌گونه اقدام حقوقی نمی‌توان در این زمینه انجام داد. وصول این چک ممکن نیست و این امر برای پذیرنده چک عواقب خاصی را به دنبال خواهد داشت؛ ضمن اینکه صادرکننده را ملزم به انجام هیچ تعهدی در هیچ دادگاهی نمی‌توان کرد. به‌ویژه در بحث سود و زیان تجاری چک تضمین بدون تاریخ برای پذیرنده مشکلات بیشتری پیش خواهد آورد. در قانون چک، تاریخ چک باید قید شود تا در حیطه اسناد لازم‌الاجرا یا تجاری محسوب شود.
همچنین مطالبه چک تضمینی درصورتی در دادگاه حقوقی قابل پیگیری است که واگذارکننده به تعهدات مالی خود عمل نکرده باشد یا معامله صورت نگیرد یا یک‌طرف وظیفه تعهدشده را انجام ندهد. لازم است برای اقامه دعوای حقوقی چک تضمین در محل اقامت صادرکننده چک، اقدام حقوقی و طرح دعوی شود؛ البته درصورتی‌که صادرکننده و دارنده چک در محل دیگری عقد قرارداد کرده باشند یا محل بانک صادرکننده چک جایی متفاوت از محل اقامت صادرکننده چک باشد. دارنده مجاز است در یکی از این سه محل اقدام به طرح دعوی کند.
وجه چک سفیدامضا را پس از تکمیل مندرجات از طریق اداره اجرای مفاد اسناد رسمی و دادگاه می‌توانید مطالبه کنید. مطالبه چک سفیدامضا از دو طریق مطالبه از اجرای ثبت و دادگاه امکان‌پذیر است. از آنجا که چک یک سند عادی لازم‌الاجرا است، به همین دلیل می‌توان بدون مراجعه به دادگاه و گرفتن حکم، وجه آن را از طریق اداره اجرای ثبت مطالبه کرد. برای این کار هم ابتدا باید گواهی عدم پرداخت از بانک دریافت شود.
با توجه به مطالب گفته‌شده، برای اقامه دعوای حقوقی درباره مطالبه چک، درصورتی‌که چک باید در ایران تادیه شود، باید ظرف یک‌سال از تاریخ عدم پرداخت چک و چنانچه باید در خارج پرداخت شود، ظرف دو سال از تاریخ عدم پرداخت چک، اقامه دعوای حقوقی شود، وگرنه دعوی حقوقی علیه ظهرنویس هم قابل استماع نخواهد بود. مسوولیت ظهرنویسان تضامنی است و دارنده چک میتواند علیه هر یک از مسوولان چک، منفردا یا مجتمعا، اقامه دعوی کند و هر ظهرنویس ماقبل خود و علیه صادرکننده اقامه دعوی، کند. بنابراین علاوه بر این موارد گفته‌شده، نکات قانونی دیگری نیز درباره مطالبه چک وجود دارد که بدون مشاوره‌های قبلی و اطلاع از این نکات، قادر به اقامه دعوی در این زمینه نخواهید بود. سامانه دادیاب یک سامانه جامع پاسخ به پرسش‌های حقوقی و مشاوره حقوقی در زمینه‌های مختلف است که میتواند در این زمینه به شما کمک شایانی کند.
