گسل تورم فعال شد؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی در سال جاری به نزدیک 22 درصد رسیده و بعد از دو سال که روند اصلی‌ترین متغیر تورم‌ساز نزولی بوده مجددا افزایشی شده است.

به گزارش بنکر (Banker)، آیا این اتفاق می‌تواند به افزایش قیمت‌ها در روزها و ماه‌های آتی منجر شود؟

آمارها حاکی از آن است شوک‌های سیاسی و اقتصادی مثبت موجب کاهش نرخ رشد نقدینگی و شوک‌های منفی منجر به روند افزایشی نرخ رشد نقدینگی شده است.

به عبارت دیگر پایین‌ترین نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی در سال 90 و قبل از تحریم‌ها و بالاترین میزان آن در سال 1400 و بعد از تحریم‌ها اتفاق افتاده است.

همچنین آمارها حاکی از آن است سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی به کاهش سرعت رشد متغیر تورم‌ساز منجر شده است.

وقتی نرخ تغییرات حجم نقدینگی در آذر‌ماه نسبت به ابتدای سال محاسبه شود، نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی به دست می‌آید.

نقش نقدینگی در ایجاد تورم چیست

براساس نظر برخی از کارشناسان اقتصادی، نقدینگی مهم‌ترین متغیر تورم‌ساز و اصلی‌ترین عامل در ایجاد تورم است.

مطابق با مبانی علم اقتصاد رشد مستمر و پایدار نقدینگی در طول زمان تنها عامل ایجاد تورم در بلندمدت است.

یعنی افزایش نقدینگی موجب می‌شود تا سطح قیمت‌ها در طول زمان صعودی شود.

متغیر نقدینگی از مجموع پول و شبه پول به دست می‌آید.

اعتباردهی بانک‌ها و همچنین کسری بودجه دولتی نقش زیادی در افزایش نقدینگی ایفا می‌کنند و از همین‌رو نظارت بر شبکه بانکی و هزینه‌های دولت‌ می‌تواند موجب کنترل رشد نقدینگی شود.

اثر بود و نبود برجام بر نرخ رشد نقدینگی

اعمال تحریم‌های غرب و سازمان ملل علیه اقتصاد ایران در سال 90 موجب شد تا نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی که در این سال برابر با 10.5 درصد محاسبه شده بود، در همین بازه زمانی در سال 91 برابر با 21.4 درصد برآورد شود. در نتیجه این رخداد نرخ تورم نیز افزایش یافت.

اعداد و ارقام حاکی از آن است که بعد از وقوع توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی و شکل‌گیری یک چشم‌انداز مثبت برای اقتصاد ایران، نرخ رشد نقدینگی کاهش یافته است.

پس از لغو تحریم‌های آمریکا، اروپا و سازمان ملل نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی که در سال 94 معادل 18.2 درصد برآورد شده در سال 97 به 15.3 درصد کاهش یافته است.

در واقع حجم نقدینگی که در آذر سال 97 برابر با یک هزار و 764 میلیارد تومان بوده در مقایسه با اسفند سال 96 که حجم این متغیر یک هزار و 529 میلیارد تومان ثبت شده، 15.3 درصد محاسبه شده است.در نتیجه این روند کاهشی در رشد نقدینگی، سرعت افزایش قیمت‌ها نیز پایین آمد.

با این‌حال پس از خروج ترامپ از برجام این روند کاهشی ادامه نیافت.

در واقع بعد از این اتفاق و شوک وارده به اقتصاد ایران و نااطمینانی‌های فزاینده موجب شد نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی از 15.3 درصد در سال 97  به 27.4 درصد در سال 1400 برسد.

در این سال حجم نقدینگی در آذر‌ماه به 4 هزار و 426 میلیارد تومان رسیده است.

روند 9 ماهه نرخ رشد نقدینگی در چند سال اخیر

نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی بعد از اینکه در سال 1400 به بالاترین مقدار خود در دهه اخیر رسید ، روندی نزولی به خود گرفت.

البته باید گفت این اتفاق همزمان با اتخاذ سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی مانند سقف ترازنامه و همچنین ورود بایدن به کاخ سفید که منجر به کاهش تنش‌های سیاسی و اقتصادی میان ایران و قدرت‎‌های جهانی شد، رخ داد.

در این مدت نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی از 27.4 درصد در سال 1400 به 18.3درصد در سال گذشته رسید.

با این وجود بعد از دو سال متوالی که نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی کاهشی بوده، در آذر سال جاری افزایش حجم نقدینگی در مقایسه با اسفندماه نسبت به مدت مشابه در سال گذشته بالاتر رفته است.

به بیان دقیق‌تر نرخ رشد 9 ماهه نقدینگی که در سال گذشته 18.3 درصد بوده در سال جاری برابر 21.9 درصد ثبت شده و حجم نقدینگی در این ماه به 9 هزار و 603 میلیارد تومان رسیده است.