به گزارش بنکر (Banker)، ریسک‌های سیستماتیک موجود در کشور و تاریخچه رشد پیوسته نرخ ارز‌های خارجی و جهش‌های شدید ارزی سبب شده دو تقاضای سفته‌بازی و تقاضای سرمایه‌ای نیز همواره بازار ارز را متاثر کنند. عامل مهمی که در سالجاری، جهت انتظارات و تقاضای ارزی ناشی از آن را رقم می‌زند، توافق یا عدم‌توافق برجام است.
توافق با آمریکا، رفع تحریم‌ها، کاهش انتظارات تورمی و برگشت ثبات به اقتصاد ایران را تسهیل می‌کند و موجب ثبات نرخ ارز و حتی کاهش آن به سمت اعداد تعادلی می‌شود. در صورت بازگشت به برجام، ارز حاصل از صادرات نفتی به کشور برگشته و دست بانک‌مرکزی برای کنترل ارز بازتر می‌شود. علاوه بر این موارد، رفع تحریم موجب افزایش فروش نفت ایران و تامین کسری بودجه و عدم‌نیاز به چاپ اسکناس یا افزایش نرخ اوراق بدهی می‌شود.
در صورت عدم‌توافق، ناامیدی از بهبود شرایط آتی و ریسک سیاسی افزایش پیدا کرده و ادامه اوضاع بد اقتصادی، از جمله تراز تجاری منفی، عدم‌دسترسی به منابع ارزی و ممکن نبودن صادرات نفت و کاهش امید به توافق، موجب رشد نرخ ارز می‌شود. در کنار نتایج موضوع تحریم، در صورتی که ایراد‌های اساسی مثل رشد نقدینگی و کسری بودجه کنترل نشود، وضعیت ارز هم سامان پیدا نمی‌کند.
۴ عامل موثر بر روی نرخ ارز در سال ۱۴۰۰
وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه نرخ ارز یک متغیر مهم و اساسی در اقتصاد ایران قلمداد می‌شود، اظهارداشت: با توجه به اینکه نرخ ارز در تعیین قیمت مواد اولیه، قطعات و تجهیزات، مواد واسطه‌ای تولید و… اثرگذار است، نوسان آن می‌تواند بهای این اقلام را تحت تاثیر قرار دهد، گفته می‌شود حدود ۷۰ درصد تولید در ایران ارزبری خارجی دارد، به بیان دیگر اقتصاد ایران با توجه به این موضوع وابستگی زیادی به نرخ دلار دارد و در چنین شرایطی هرگونه نوسان در بازار ارز بر روی وضعیت تولید و معیشت مردم به صورت مستقیم اثرگذار است.
وی با اشاره به اینکه بازار ارز را در دو بازه کوتاه مدت و بلند مدت می‌توان تحلیل کرد، گفت: نرخ ارز همواره تاثیر زیادی بر روی سفره زندگی مردم دارد و اثرات آن چه بر دهک‌های ثروتمند و چه بر دهک‌های ضعیف و فرودست زیاد است، از سویی اگر بخواهیم بازار ارز را در کوتاه‌مدت بررسی کنیم، در این زمینه باید به متغیر‌هایی نظیر انتظارات تورمی، نااطمینانی‌های سیاسی در روابط خارجی و همچنین سیاست داخلی و سرانجام مذاکرات هسته‌ای و مسائلی از این دست‌توجه کرد، اما اگر بخواهیم تحلیل بلند مدت ارائه دهیم، باید متغیر‌های نظیر تورم داخلی، بدهی‌های خارجی، وضعیت تراز تجاری، تراز ارزی، وضعیت اقتصاد زیرزمینی و قاچاق و نظایر این‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.
شقاقی با تاکید بر اینکه اگر بخواهیم نرخ ارز در سال ۱۴۰۰ را مورد بررسی قرار دهیم باید به چهار عامل توجه کنیم، اضافه کرد: میزان صادرات نفت ایران در تحلیل نرخ ارز در بازه کوتاه مدت و سال ۱۴۰۰ بسیار مهم است، در حال حاضر بر اساس آمار‌های غیررسمی میزان صادرات نفت روزانه به یک میلیون بشکه رسیده که این خود بسیار می‌تواند مهم باشد، زیرا که ما در چند سال گذشته حتی میزان صادرات نفت کشورمان در حدود ۱۰۰ هزار بشکه و کمتر از آن نیز رسیده بود، اما با توجه به این افزایش، اگر همین روند ادامه پیدا کند و حتی صادرات با رشد بیشتری مواجه شود، ورودی ارز به کشور بیشتر شده و همین موضوع بر روی کنترل و تعدیل نرخ ارز بسیار موثر است.
این اقتصاددان ادامه داد: عامل دوم در این زمینه شدت تحریم‌ها است، عملاً با توجه به مذاکرات و رد و بدل شدن پیام‌هایی که به طور غیر رسمی بین ایران و آمریکا در جریان است، به اعتقاد بنده وضعیت اقتصادی بدتر از زمان ترامپ نخواهد شد و در ۱۴۰۰ نیز اوضاع از سال گذشته بهتر خواهد بود، از سوی دیگر با توجه به اینکه امکان دارد مذاکرات طولانی شود و رفع تحریم‌ها نیز تدریجی، عملا می‌توان گفت تحریم‌ها تشدید نشده و حداقلش این است که وضعیت فعلی حفظ خواهد شد و نمی‌توان چشم انداز زیاد منفی را همانند سال گذشته متصور بود.
وی با بیان اینکه انتظارات تورمی در سال ۱۴۰۰ کاهنده خواهد بود، یادآور شد: با توجه به وضعیتی که بر کشور حاکم است این موج کاهش انتظارات به نظر می‌رسد ادامه پیدا کند، می‌توان گفت نرخ ارز در کوتاه مدت و در سال ۱۴۰۰ افزایش نخواهد یافت و حتی ممکن است به صورت تدریجی روند کاهشی به خود بگیرد، بنابراین می‌توان گفت ارز در سال جاری در کانال ۲۲ تا ۲۴ هزار تومانی در نوسان خواهد بود، در این زمینه هر چه به زمان انتخابات ریاست جمهوری در خرداد ماه نزدیک می‌شویم امکان دارد که با تزریق بیشتر ارز از سوی بانک مرکزی دلار به سوی ۲۰ هزار تومان نیز میل کند که این مسئله می‌تواند برای مدتی دوام داشته باشد، اما به صورت کلی با توجه به وضعیت موجود همین نرخ ۲۲ تا ۲۴ هزار تومان را می‌توان برای نرخ ارز در سال جاری پیش بینی کرد.
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: عامل آخر موثر بر روی نرخ ارز، ارز‌های بلوکه شده ایران در کشور‌هایی نظیر کره‌جنوبی، عراق و ژاپن است، اگر این ارز‌ها در سال جاری به تدریج به کشور بازگردانده شود، این موضوع نیز در تعدیل و کنترل نرخ ارز می‌تواند بسیار اثرگذار باشد و زمینه ثبات قیمت دلار را فراهم سازد. این تحلیل ارز در کوتاه مدت بود، اما برای این که قیمت دلار را برای سال‌های بعد بتوان تحلیل کرد باید منتظر ماند و مشاهده کرد که در سال جاری متغیر‌هایی که در تحلیل بلند مدت به آن‌ها اشاره شد، آیا می‌توانند به سمت بهبود حرکت کنند، اگر چنین مسئله رخ دهد، نرخ ارز می‌تواند ثبات داشته باشد، اما اگر قرار باشد که متغیر‌های کلان اقتصادی همچنان روند نامناسب امروزشان را ادامه دهند، دلار در سال‌های آتی نیز صعودی خواهد شد.
