یک نظرسنجی سلامت روان از جمعیت تهران در ۱۳۸۸ انجام شده که نشان داد ۳۴.۷ درصد از ساکنان تهران از اختلالات روانی رنج میبرند.
به گزارش بنکر (Banker)، تخمین زده شد که نزدیک به ۲ میلیون شهروند تهرانی به خدمات بهداشت روان نیاز دارند.
جدیدترین مطالعه اما سال گذشته میلادی در bmcpsychiatry منتشر شد و اساتید دانشگاه علوم پزشکی تهران (محبوبه بهرامی، آرش جلالی، آرین آیتی، اکبر شفیعی، فرشید علاالدینی، سهیل سعادت، فرزاد مسعودکبیر، نازیلا شاهمنصوری و احمدعلی نوربالا) یک بررسی اپیدمیولوژی در این باره از ساکنان پایتخت داشتند.
در این مطالعه ۱۰۲۴۷ ساکن دائمی کلانشهر تهران (۱۵ سال و بالاتر) از اسفند ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ در مناطق ۲۲ گانه تهران درباره شایعترین اختلالات سلامت روان مورد مطالعه قرار گرفتند. شامل ۵ هزار خانوار که بر اساس ۳ معیار انتخاب شدند:
۱. ساکن تهران در زمان مطالعه
۲. وجود حداقل یک نفر ۳۵ سال به بالا در خانواده
۳. سن افراد ۱۵ سال به بالا. میانگین سنی جمعیت هم ۴۸.۲ سال و ۴۶.۵ درصد هم مرد بودند.
شایعترین اختلالات سلامت روان هم افسردگی (۴۳ درصد)، اضطراب (۴۰ درصد)، اختلال روانتنی (۳۰ درصد) و اختلال عملکرد اجتماعی (۸.۱ درصد) بودند.
این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان MHD در گروه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال و بالای ۷۵ سال بوده و شیوع هر ۴ اختلال روانپزشکی در جمعیت زنان در تمام گروههای سنی بیشتر بوده است.
شیوع افسردگی در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال بیشتر بود. این شیوع در گروههای سنی بعدی کاهش یافت، اما در شرکت کنندگان ۷۵ سال به بالا افزایش پیدا کرده است.
- بالاترین میزان اضطراب در گروه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال مشاهده شده است.
- اختلالات روان تنی در افراد ۷۵ سال و بالاتر در هر دو جنس بالاترین بود.
- اختلال عملکرد اجتماعی هم در افراد بالای ۷۵ سال شایع ترین بود.
- اختلالات افسردگی بیشتر در غرب و جنوب شرقی شهر گزارش شد.
- اختلالات اضطرابی در مناطق غرب، شمال شرق و جنوب شرق تهران شیوع بیشتری داشت.
- ناکارآمدی اجتماعی بیشتر در نواحی غربی و جنوب شرقی بود.
در نهایت، جنوب شرق تهران بیشترین شیوع اختلالات روانتنی (یک اختلال ذهنی که باعث به وجود آمدن علائم و تظاهرات جسمی میشود) را داشت.
عوامل مختلفی ممکن است در ایجاد این اختلاف نقش داشته باشند، از جمله وضعیت اقتصادی-اجتماعی پایینتر، عوامل فرهنگی و مهاجرت از شهرهای دیگر به این منطقه.
در مجموع هم نمره GHQ (پرسشنامه سلامت عمومی) در جنوب شرق تهران نسبت به سایر مناطق بالاتر بود که نشان دهنده شیوع بالاتر اختلالات روانی در این منطقه است.
نتایج نهایی این پژوهش نشان میدهد که شیوع اختلال روان در ایران نسبت به یک دهه قبل آن روند افزایشی داشته و تقریباً ۳۷.۱ درصد از ساکنان شهر تهران از مشکلات سلامت روان رنج میبرند (۴۵ درصد زنان و ۲۸ درصد از مردان). بیشترین بروز MHD هم در گروههای سنی ۲۵ تا ۳۴ و بالای ۷۵ سال مشاهده شد.
شایعترین اختلالات سلامت روان هم افسردگی (۴۳ درصد)، اضطراب (۴۰ درصد)، اختلال روانتنی (۳۰ درصد) و اختلال عملکرد اجتماعی (۸.۱ درصد) بودند.
نوب شرق تهران نسبت به سایر مناطق بالاتر بود که نشان دهنده شیوع بالاتر اختلالات روانی در این منطقه است.
بیشترین شیوع ۴ اختلال روان در مناطق مختلف تهران
این مطالعه جدید اعلام کرده که نزدیک به ۲.۷ میلیون نفر از ساکنان تهران، موارد احتمالی MHD هستند که به خدمات بهداشت روان نیاز دارند و از این تعداد ۱.۶ میلیون نفر زن هستند.
عوامل بیولوژیکی، نقشهای جنسی، عوامل استرس محیطی و شغلی، محدودیت در منابع رضایت و عدم مشارکت اجتماعی زنان در جامعه ایران ممکن است در شیوع بیشتر اختلالات روانی در زنان نسبت به مردان نقش داشته باشند.
به طور کلی، این نتایج نگران کننده و نیازمند توجه بیشتر به عوامل کمک کننده و برنامههای بهبود سلامت روان است.
آن هم در حالی است که مطالعه قبلی روی جمعیت تهران در سال ۲۰۰۹ نرخ ۳۴.۲٪ را برای MHD ها گزارش کرده که کمتر از نتایج مطالعه فعلی است.
میتوان گفت که معضلات اجتماعی و اقتصادی، تغییرات محیطی و سبک زندگی مدرن در روند صعودی MHD نقش داشته و این نتایج با مطالعات قبلی بر روی جمعیتهای سراسر جهان و ایران مطابقت دارد.
بر اساس نتایج این مطالعه، افسردگی شایعترین MHD بوده، در حالی که در مطالعه ۲۰۱۵، اختلالات اضطرابی و روانتنی به عنوان شایعترین MHD گزارش شده بود.
روند رو به افزایش افسردگی، به ویژه در جمعیت جوان در بسیاری از مطالعات در سراسر جهان تایید شده و به نظر میرسد که تغییرات اخیر سبک زندگی مانند افزایش چاقی، کاهش خواب، قرار گرفتن در معرض بیشتر با رسانهها و پیشرفتهای تکنولوژیکی ممکن است در این روند نقش داشته باشند.
از سوی دیگر در میان گروههای سنی مختلف، شرکت کنندگان بالای ۷۵ سال بیشترین MHD را داشتند که ممکن است ناشی از کاهش توانایی بدنی، بازنشستگی، مرگ همسر و تنهایی بیشتر باشد.
این نتیجه با مطالعات قبلی ایرانی که میزان افزایش MHD را در سنین بالاتر گزارش کرده بودند، مطابقت دارد.
همچنین افسردگی در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال شایعترین بود و با افزایش سن روند کاهشی را نشان داد که بیانگر لزوم توجه بیشتر به سلامت روان نوجوانان و جوانان است.
کمترین شیوع افسردگی هم در گروه سنی ۶۵ تا ۷۴ سال گزارش شده که احتمالاً به دلیل ثبات نسبی زندگی در این محدوده سنی در تقابل با عوامل استرسزای ذکرشده در زندگی جوانهاست.
محققان این پژوهش جدید تاکید کردهاند که نتایج این مطالعه میتواند دانش را در مورد اختلالات سلامت روان در سالهای اخیر در تهران افزایش دهد.
همچنین درک روند تغییرات مشکلات سلامت روان میتواند در تدوین برنامههای بهداشت عمومی برای پیشگیری و درمان اختلالات روانی در شهرهای بزرگی مانند تهران مؤثر باشد.
این نتایج هشداردهنده نیازمند توجه بیشتر به وضعیت سلامت روان فعلی جمعیت تهران و علل زمینهای آن است.
در این باره شناسایی گروههای آسیبپذیر میتواند در توسعه برنامههای بهبود سلامت روان مورد توجه باشد.