به گزارش بنکر (Banker)، پس از آنکه حسن روحانی رئیس جمهوری در سخنان خود به صراحت اعلام کرد که بدون ارتباط با اقتصاد جهانی نمی‌توان به رشد و توسعه پایدار دست یافت، طیف نخست اقتصاددانان منتقد در تاریخ 27 دی ماه در یک نامه سرگشاده رسانه‌ای 10 راهکار برای اداره اقتصاد بدون ارتباط با خارج را مطرح کردند. حال دو هفته پس از این نامه که توسط 24 اقتصاددان طیف اصولگرا نگاشته شده بود، حال 25 اقتصاددان طرفدار اقتصاد آزاد و نهادگرا در 11 بهمن ماه نظراتی کاملاً متفاوت ارائه کردند.
نامه اول
درحالی که طرفداران اداره اقتصاد بدون نیاز به خارج تنها با ارائه چند راهکار ساده که سال هاست در دستور کار دولت‌های مختلف قرار دارد، معتقدند که می‌توان اقتصاد را به رشد رساند، اقتصاددانان طیف دوم طور دیگری فکر می‌کنند و معتقدند که بدون تعامل با اقتصاد جهانی و مراوده سرمایه و تکنولوژی نمی‌توان به این هدف دست یافت.
در راهکارهایی که توسط طیف اقتصاددانان جوان ارائه شده است، سهولت در صدور مجوزهای کسب‌وکار، حمایت سفارتخانه‌ها از صادرکنندگان، جلوگیری از افزایش نرخ سود بانکی، هدایت نقدینگی به تولید از مسیر بازار سرمایه، کاهش هزینه‌های سازمان تأمین اجتماعی، ابداع روش جایگزین سوئیفت بانکی، بهبود فضای کسب و کار، اختصاص سهمیه بنزین به هر کد ملی، بررسی تراکنش‌های بانکی برای دریافت مالیات و تصویب مالیات برعایدی سرمایه 10 راهکاری است که برای اداره اقتصاد بدون نیاز به خارج مورد تأکید قرار گرفته است.
نامه دوم
در مقابل 25 اقتصاددانی که به تازگی خطاب به مردم و دولت نامه نوشته‌اند اعتقاد دارند که طبق اصول مبرهن اقتصاد، تجارت باعث ثروت‌آفرینی و بهبود وضع مادی جامعه می‌شود. به همین علت، حتی کشورهایی مثل چین و روسیه که از نظر سیاسی با کشورهای غربی تفاوت‌های ساختاری ماهوی دارند، نیز به افزایش تجارت و روابط بین‌المللی با سایر کشورها بر اساس منافع ملی خود تمایل دارند.
روابط تجاری با دنیای خارج، تقاضا و بازار را بر تولیدات داخلی می‌گشاید. تقاضاهایی که در داخل کشور اشباع شده‌اند به بیرون سرریز می‌کند و باعث رشد و توسعه می‌شود. به این ترتیب تخصیص بهینه منابع با توجه به شرایط جمعیتی و اقلیمی کشور تحقق می‌یابد.
روابط تجاری به‌صورت پویا می‌تواند موجب بهبود رقابت، کاهش انحصارات، ارتقای کیفیت تولیدات و کاهش بهای تمام‌شده کالاها شود. طبق اعتقاد این اقتصاددانان لازمه شتاب‌دهی به پیشرفت فناورانه و نوآوری ارتباط با دنیای خارج است و استفاده از پتانسیل موقعیت عالی ژئوپلیتیکی ایران در کریدورهای تجاری، دریایی، زمینی و هوایی نیز با ایجاد روابط خارجی خوب و دوستانه امکان‌پذیر است.
اقتصاد قوی و تاب‌آور، اقتصادی است متنوع و پیچیده، که محصولات پیچیده و منحصر به فردی تولید می‌کند که کشورهای دنیا به آن وابسته هستند و قابل تحریم نیستند. این مهم جز با روابط علمی، تجاری و درهم‌آمیزی و مشارکت اقتصادی با سایر کشورها امکان‌پذیر نیست. افزایش روابط تجاری با دیگر کشورها و شریک کردن آنان در منافع ناشی از تولید و فروش کالاها و خدمات که در قالب تجارت آزاد امکان‌پذیر است آثار امنیتی مثبت و ثبات روابط اقتصادی و سیاسی را نیز به همراه دارد.
تحلیل دو نامه اقتصاددانان
بررسی و تحلیل دو نامه اقتصاددانان نشان می‌دهد که گروه اول غالباً راهکارهای کاربردی و مختص به شرایط سخت اقتصاد ارائه می‌کنند که بخشی از آنها هم اینک در دستور کار دولت قرار دارد در حالی که اقتصاددانان در نامه دوم بیشتر رویکرد تجویزی، سیاستی و کلان داشته و به رویکردهای عمومی توجه کرده‌اند.همچنین گروه اول در نامه به رئیس جمهوری خواسته‌اند، ایشان به‌صورت دستوری مسائل را حل کنند چرا که خلأهای اجرایی در دستگاه دولتی ملاحظه کرده‌اند، این درحالی است که سمت و سوی نامه دوم غالباً به دولت توصیه می‌کند که در سیاست‌های اقتصادی داخلی و روابط اقتصادی خارجی تغییرات لازم را انجام دهد.
زمین بازی ناعادلانه اقتصاد
جعفر خیرخواهان یکی از اقتصاددانانی که نامه دوم به مردم و دولت را امضا کرده است، درباره دلیل نوشتن چنین نامه‌ای به «ایران» گفت: هرکسی براساس حرفه خود مسئولیتی در قبال کشور دارد. برهمین اساس، امضاکنندگان این نامه نیز به‌عنوان دانش آموخته اقتصاد وظیفه خود می‌دانند تا نسبت به مسائل و شرایط اقتصادی کشور واکنش نشان دهند.
به‌گفته وی در سایر کشورها نیز اقتصاددانان با وجود اختلاف نظرات علمی که میان خود دارند در شرایط خاصی وارد عمل می‌شوند و نکات مورد نیاز را به گوش مسئولان می‌رسانند.
این پژوهشگر اقتصادی ادامه داد: در اقتصاد ایران محدودیت‌های تحریم باعث شده است تا یک اقلیت بتوانند با نفوذ خود بهره زیادی از امکانات اقتصادی ببرند. این اقلیت تنها به فکر منافع خود هستند و با موضعگیری‌های خود موجب فرار سرمایه‌گذاران خارجی می‌شوند.
خیرخواهان تأکید کرد: دراین نامه پیشنهاد ما این است که می‌توان محصولات خود را به‌خارج صادر کنیم و در مقابل آن تکنولوژی روز دنیا را وارد کنیم. فناوری‌ای که باعث افزایش بهره‌وری کالاهای داخلی و نفوذ در بازارهای خارج می‌شود.
وی اضافه کرد: اما شرایط فعلی اقتصاد که ارتباط با بازارهای خارجی به شدت محدود شده باعث شده است تا برخی از بنگاه‌ها انحصاری شوند و همین انحصار بهره‌وری را کاهش داده است. از سوی دیگر بنگاه‌هایی وجود دارد که به‌دلیل نبود رقابت با بنگاه‌های خارجی به بلوغ نرسیده‌اند.
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: هیچ اقتصادی در دنیا بدون ارتباط سازنده با دنیای خارج به رشد پایدار نرسیده است. دراین زمینه نمونه‌های بسیاری وجود دارد. از جمله شوروی سابق و آرژانتین که با وجود بهره‌مندی از امکانات داخلی نتوانستند نسبت به رقبای خود به رشد قابل توجهی دست یابند.
وی ادامه داد: در مقابل کشورهای فقیری وجود دارد که توانستند با همکاری جهان خارج به رشد برسند. یکی از نمونه‌های این کشورها اتیوپی است که روزگاری به گرسنگی شهرت داشت اما با همکاری کشورهای اروپایی و جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی توانست به رشد بالایی دست یابد به‌طوری که هم‌اکنون با رشد بالای 7 درصد یکی از اقتصادهای پیشرو در قاره آفریقاست.
به‌گفته وی این درحالی است که کشور ما با وجود تمام مزیت‌ها و امکاناتی که در اختیار دارد، به‌دلیل محدودیت دسترسی به بازارهای خارجی در جدول رشد اقتصادی در انتها قرار گرفته است. در واقع، با این روش و محدودیت‌ها خود را از امکانات خارجی محروم کرده‌ایم و زمین بازی ناعادلانه‌ای ایجاد کرده‌ایم.
