دست برتر تهرانی‌ها در وام بانکی

بانکداری ایران یک سیستم بدقواره و به‌شدت متمرکز است و شاید تمرکز بالای شعب بانک‌ها در کلانشهرها و شهرهای بزرگ از تمرکزگرایی در اقتصاد ایران حکایت دارد.

به گزارش بنکر (Banker)، نه فقط کلانشهرها و شهرهای بزرگ سهم بیشتری از تعداد شعب بانکی را به‌خود اختصاص داده‌اند بلکه 80درصد کل تسهیلات بانکی فقط به 7استان اختصاص دارد و همانند همیشه تهرانی‌ها صدرنشین دریافت تسهیلات و وام بانک‌ها هستند.

یکی از راز‌های نهفته در این بانکداری بدقواره را می‌توان به‌گفته بانک مرکزی در تمرکز بالای شرکت‌ها در تهران جست‌وجو کرد اما سؤال اینجاست؛ چرا حتی شرکت‌هایی که محل فعالیت آنها در دیگر استان‌ها مستقر است، تمایل دارند حساب‌های بانکی‌شان را در تهران متمرکز کنند؟ آیا رازی است بین انتقال حساب‌های بانکی شرکت‌ها از استان‌های اصلی به استان و شهر تهران؟

 یکی از دلایل تمایل به داشتن حساب در بانک‌های تهران و کلانشهرها را می‌توان در حجم تجارت و فعالیت‌های اقتصادی پایتخت و دیگر کلانشهرها جست‌وجو کرد اما می‌توان با رصد دقیق نوع اعتبارات و تسهیلات پرداختی به مدیران شرکت‌های دولتی و عمومی در شعب بانک‌ها،  این سوال را مطرح کرد که چرا مدیران، حساب‌های بانکی را  به خارج از محل فعالیت اصلی شرکت‌ها منتقل می‌کنند.

به‌طور مثال می‌توان تمرکز حساب‌های بانکی شرکت‌های وابسته به دولت ازجمله شرکت‌های نفتی در تهران را زیر ذره‌بین قرار داد و این سؤال را پرسید که چرا باید حساب شرکت‌های دولتی و غیردولتی در تهران و دیگر مراکز استان‌های خاص نگهداری شود؟

 کارنامه وام‌دهی بانک‌ها

به گزارش همشهری، مانده تسهیلات اعطایی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری در پایان آبان امسال به 3076هزار میلیارد تومان رسیده که 10درصد آن تسهیلات غیرجاری شامل مطالبات معوق و سررسید گذشته بانک‌ها می‌شود. از کل مانده تسهیلات بانک‌ها در پایان آبان امسال 14.5درصد سهم عقود مشارکت مدنی، 33.2درصد عقد مرابحه یا همان کارت‌های اعتباری وام، 18.4درصد فروش اقساطی و فقط 8.6درصد وام‌های قرض‌الحسنه است.

این گزارش می‌افزاید: مانده تسهیلات بانک‌ها و مؤسسات اعتباری در آخر آبان امسال نسبت به اسفند سال گذشته فقط 28.5درصد رشد داشته که رشد آن کمتر از نرخ تورم است که به‌معنای کاهش قدرت وام‌دهی بانک‌هاست. بانک مرکزی می‌گوید: سهم مطالبات معوق، مشکوک‌الوصول و سررسید‌گذشته نظام بانکی در پایان آبان امسال 10.3درصد، در بانک‌های تجاری 11.4درصد، در بانک‌های تخصصی 8.9درصد و در بانک‌های خصوصی هم 10.3درصد است.

دست برتر تهرانی‌ها در وام بانکی

روایت دیگر بانک مرکزی از وضع مانده تسهیلات و سپرده‌های بانک‌ها در پایان مهر امسال بیانگر دست بالای تهرانی‌ها در وام‌گیری از بانک‌ها دارد به‌گونه‌ای که سهم تهرانی‌ها از کل سپرده‌های بانکی 54درصد ارزیابی شده درحالی‌که 64درصد از کل مانده تسهیلات بانکی به استان تهران اختصاص دارد.

بانک مرکزی همواره تأکید می‌کند که یکی از علل مهم بالا بودن رقم تسهیلات و سپرده‌ها در استان تهران استقرار دفاتر بسیاری از شرکت‌ها و مؤسسات تولیدی سایر استان‌ها در استان تهران بوده و عمده فعالیت‌های بانکی آنها ازطریق شعب بانک‌ها و مؤسسات اعتباری استان مذکور انجام می‌شود.

اما سؤال مهم و البته بی‌پاسخ این است که آیا بانک مرکزی قادر نیست یک نسبت منطقی بین سهم هر استان از مانده تسهیلات و سپرده‌ها ایجاد کند و جلوی تمرکز تسهیلات در استان تهران را بگیرد؟

80درصد از کل تسهیلات پرداختی بانک‌ها در پایان مهر امسال به مشتریان بانک‌ها در استان‌های تهران، اصفهان، خراسان رضوی، مازندران، فارس، خوزستان و آذربایجان شرقی اختصاص دارد و 20درصد باقی‌مانده بین 24استان دیگر تقسیم می‌شود.

نبض نقدینگی تندتر شد

تازه‌ترین آمارهای بانک مرکزی از مانده برخی متغیرهای عمده پولی و اعتباری در پایان آبان 1400نشان می‌دهد ضریب فزاینده نقدینگی به 8برابر رسیده که نسبت به آبان سال گذشته 4.6درصد و نسبت به اسفند 1399 هم رشدی 5.4درصدی داشته است.

این روند فزاینده نقدینگی زنگ خطر افزایش نرخ تورم را به صدا درآورده و ضرورت دارد تا بانک مرکزی از ابزارهای خود برای مهار انتشار پول پرقدرت یعنی رشد پایه پولی و اثر آن بر نقدینگی بهتر و کارآمدتر استفاده کند و اجازه پیشروی بیشتر نرخ تورم را ندهد.

 داده‌های جدید از رشد 35.8درصدی پایه پولی در آبان امسال نسبت به آبان سال گذشته و افزایش 17.8درصدی نسبت به اسفند پارسال حکایت دارد. به‌گفته بانک مرکزی دلیل اصلی رشد پایه پولی در آبان امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل ناشی از افزایش خالص دارایی‌های خارجی این بانک بوده که سهم این متغیر از رشد 35.8درصدی آبان امسال، 32درصد بوده است.

حجم پایه پولی در پایان آبان امسال به 540هزار میلیارد تومان رسیده که با ضریب فزاینده 7.987برابری باعث شده تا حجم نقدینگی در پایان آبان سال‌جاری به رقم بی‌سابقه 4316هزار میلیارد تومان برسد. از کل نقدینگی کشور در پایان آبان ماه 19.5درصد آن معادل 840هزار میلیارد تومان پول شامل اسکناس و مسکوک در دست مردم و سپرده‌های دیداری نزد بانک‌ها بوده و 80.5درصد سهم سپرده‌های غیردیداری یعنی سپرده‌های قرض‌الحسنه و سرمایه‌گذاری افراد نزد بانک‌ها بوده است.

هرچند سهم پول از کل نقدینگی از 19.9درصد در اسفند سال گذشته به 19.5درصد کاهش یافته اما انتظار می‌رود این وضعیت در ماه‌های پایانی سال دوباره به شکل افزایش پول تغییر کند.

افزایش بدهی دولت به بانک مرکزی

خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مرکزی هم نشان می‌دهد بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی در پایان آبان ماه با رشدی 47.7درصدی نسبت به آبان سال گذشته به 203هزار میلیارد تومان رسیده و بدهی دولت به تنهایی در این مدت جهشی 62.9درصدی داشته است.

در مقایسه با اسفند سال گذشته میزان بدهی دولت به بانک مرکزی 43.7درصد افزایش داشته و رشد بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی در این مدت رشدی 36درصدی را تجربه کرده است.

این گزارش همچنین نشان می‌دهد که بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی در پایان آبان امسال با رشدی 25.7درصدی نسبت به آبان سال گذشته و افزایش 15درصدی نسبت به پایان سال 99به رقم 654هزار میلیارد تومان رسیده است.

بانک مرکزی می‌گوید بدهی دولت به نظام بانکی در آخر آبان امسال به رقم 589هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به آبان سال گذشته 26.6درصد و نسبت به اسفند پارسال 14.9درصد قد کشیده است.