در دهه ۹۰ شمسی و خصوصاً در سال‌های اخیر فناوری مالی (فین‌تک) در ایران رشد زیادی کرد و امروزه بسیاری از مردم از اپلیکیشن‌های مختلف برای کارهای بانکی خود مانند انتقال وجه، پرداخت قبوض و غیره استفاده می‌کنند.
به گزارش بنکر (Banker)، گسترش فین‌تک‌ها و استفاده از فناوری در زمینه بانکداری در دنیا سبب شد تا پلتفرم‌های بانکداری باز (Open Banking) شکل بگیرند.
این پلتفرم‌ها ارتباط استارتاپ‌های فین‌تکی با بانک‌ها و در نهایت مشتریان نهایی خدمات بانکی را تسهیل کرده و بهبود می‌بخشند. همچنین موجب کاهش هزینه‌های بانکداری و افزایش رضایت کل اکوسیستم مالی می‌شوند.
شروع بانکداری باز در ایران تقریباً همزمان با شروع آن در دنیا است؛ گرچه هنوز رشد این بازار در ایران هماهنگ با رشد آن در دنیا نبوده است. البته در ۳ سال اخیر توجه بانک مرکزی و فعالین صنعت بانکداری کشور به این حوزه بیشتر شده است.
تعریف بانکداری باز
بانکداری باز یکی از شکل‌های بانکداری مدرن است. بانکداری باز به این معنی است که بانک‌ها و سایر مؤسّسات مالیِ سنتی، اجازه‌ی دسترسی (دیجیتالی) به اطلاعات و داده‌های مالی را به مشتری‌ها و اشخاص ثالث می‌دهند.
این فرایند شامل امکان دانلود و به اشتراک‌گذاری اطلاعات مربوط به مانده حساب، پرداخت‌ها، تراکنش‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود.
اجازه دادن به شخص ثالث برای دریافت از/ پرداخت به حساب مشتری به صورت خودکار، از ویژگی‌های دیگر بانکداری باز به شمار می‌رود.
پلتفرم‌های بانکداری باز دو سمت بانک‌ها و استارتاپ‌های فین‌تکی یا توسعه‌دهندگان (TPP – Third Party Providers) را به یکدیگر متصل می‌کنند.
در این پلتفرم‌ها، داده‌ها و خدمات مختلفی برای استفاده توسعه‌دهندگان توسط بانک‌ها ارائه می‌شود و دیگر نیازی به تعامل تک‌تک بین بانک و توسعه‌دهنده نیست و بانک‌ها نقش نظارت بر فرایند را خواهند داشت.
مزایای بانکداری باز
بانکداری باز مزایای جالبی برای مصرف کنندگان دارد. در اینجا شش مورد از مهم‌ترین این مزایا را بررسی می‌کنیم.
موقع درخواست وام مسکن، می‌توانید به اسناد مالی خود دسترسی موقت بدهید. به این ترتیب اسناد تمکن مالی، فیش حقوقی و… را به صورت الکترونیکی به وام دهنده ارائه می‌دهید. با این کار نیازی به ارسال مدارک به صورت فیزیکی یا ایمیل یا فکس نیست.
ایجاد یک حساب جاری، حساب پس‌انداز یا گواهی سپرده ممکن است سریع‌تر از گذشته انجام شود زیرا نیازی نیست اطلاعات مالی خود را به صورت دستی وارد کنید.
یافتن محصولات و خدمات مالی بهتر و شخصی‌شده‌تر، مانند کارت‌های اعتباری، ممکن است به لطف اشتراک‌گذاری داده‌های مالی مبتنی بر API، دردسر کمتری برای مصرف‌کنندگان ایجاد کند.
افرادی که سوابق مالی ضعیفی دارند شانس بیشتری دارند تا برای دریافت وام، واجد شرایط تشخیص داده شوند.
به این دلیل که بانکداری باز به وام دهندگان اجازه می‌دهد اطلاعاتی مانند داده‌های حقوق و دستمزد یا تاریخچه‌ی پرداخت اجاره بها را برای تعیین اعتبار متقاضی بررسی کنند.
بانکداری باز ممکن است با ادغام داده‌ها از چندین منبع، مانند حساب‌های جاری، پس‌انداز و صندوق سرمایه‌گذاری، وضعیت شفاف‌تری از امور مالی شما ارائه دهد.
بانکداری باز برای کسب و کارها نیز مزایای مهمی دارد. پرداخت سریع‌تر صورت‌حساب‌ها، به اشتراک‌گذاری ساده‌تر داده‌های مالی با حسابداران و ارائه‌ی وام‌هایی که بهتر با نیازهای آن‌ها سازگار است از جمله مهم‌ترین مزایای بانکداری باز برای کسب و کارها هستند.
بانکداری باز به سرعت در حال تبدیل شدن به یک پدیده‌ی جهانی است. این مدل بانکداری نوین با اقدامات نظارتی، تغییر رفتار مصرف‌کننده و نوآوری پیوند خورده و از همکاری با شرکت‌های فناوری مالی الهام گرفته تا مزایای جدیدی را برای زندگی افراد و فرصت‌های تازه‌ای را برای صنعت خدمات مالی به وجود بیاورد.
خدمات بانکداری باز کشاورزی برای مشتریان
در میان بانک های کشور بانک کشاورزی نیز با همکاری پلتفرم‌های بانکداری باز و فین‌تک‌ها اقدام به ارائه سرویس‌های بانکی مبتنی بر API در بستر بانکداری باز کرده است، تا با شخصی سازی و برآورده نمودن نیازهای خاص هر مشتری پاسخگویی نیازهای بازار و مشتریان در کوتاه‌ترین زمان، با کمترین هزینه باشد.
مشتریان نهایی می‌توانند با نصب نرم افزارهای تولید شده توسط فین‌تک ها و افتتاح حساب در بانک کشاورزی از سرویس های مورد نظر خود به راحتی استفاده کنند.
این نرم افزارها به ما کمک می‌کند راحت‌تر پس‌انداز خود را مدیریت کنیم، وام بگیریم و بدون دردسر اقساط آن را پرداخت نماییم.
درخواست سرویس بانکداری باز برای مشتریان حقوقی
مشتریان حقوقی بانک کشاوری می‌توانند از خدمات اختصاصی جهت مدیریت حساب‌های خود به انجام عملیاتی مانند انتقال وجه از حساب به حساب، پایا و ساتنا دریافت صورتحساب و مانده حساب استفاده از سرویس‌های استعلامی و غیره استفاده نماید.
در زیر مراحل درخواست سرویس بانکداری باز برای مشتریان حقوقی آورده شده است:
۱ – مراجعه به شعبه و تکمیل فرم مربوطه
۲- توافق در خصوص نحوه دریافت سرویس‌ها و تعامل مالی
۳ – دریافت مستندات مربوط به دسترسی تستی( توسط بانک یا بوم بانک هایی باعث ارائه می شود)
۴- جانمایی API دریافتی در اپلیکیشن مورد نظر
۵- ارائه درخواست دسترسی عملیاتی به شعبه( درصورت تست موفق)
۶- دریافت مستندات دسترسی عملیاتی( توسط بانک وام بانک‌هایی با ارائه می‌شود)
۷- بروزرسانی اطلاعات دریافتی در اپلیکیشن و استفاده از سرویس‌های مورد نظر
۸- پرداخت کارمزد توافق شده در مراحل قبل
درخواست سرویس بانکداری باز برای مشتریان استارتآپ‌ها و فین‌تک‌ها
مراحل درخواست سرویس بانکداری باز برای مشتریان استارتاپ‌ها و فین‌تک ها به شرح زیر است:
استارت آپ و فین تک ها می وانند از سرویس های VIPC جهت مدیریت حساب های خود و همچنین از سرویس های بانکداری باز جهت انجام عملیاتی بانکی بر روی حساب مشتریان بانک استفاده نمایند.
این سرویس ها شامل انتقال وجه حساب به حساب، پایا و ساتنا، دریافت صورتحساب و مانده حساب، سرویس های استعلامی، سرویس برداشت مستقیم از حساب (Direct Debit) و … می باشد.
استارت آپ و فین تک ها می توانند خدمات درخواستی خود را هم از شرکت های بوم بانکداری باز طرف قرارداد بانک و هم به صورت مستقیم از بانک دریافت نمایند:
۱ – ارائه طرح و معرفی کسب و کار به بانک
۲ – انعقاد قرارداد NDA در صورت انجام توافقات اولیه
۳ – توافق در خصوص نحوه تعامل مالی
۴- انعقاد قرارداد و ارائه ضمانت نامه بانکی
۵- تکمیل فرم مربوطه و ارسال به بانک
۶- دریافت مستندات مربوط به دسترسی تستی از بانک (توسط بانک یا بوم بانکداری باز ارائه می شود))
۷- جانمایی API دریافتی در اپلیکیشن مورد نظر
۸- درخواست دسترسی عملیاتی به بانک (درصورت تست موفق)
۹ – دریافت مستندات دسترسی عملیاتی( توسط بانک یا بوم بانکداری باز ارائه می شود)
۱۰ – به روزرسانی اطلاعات دریافتی در اپلیکیشن استفاده از سرویس‌های مورد نظر
۱۱ _ پرداخت کارمزد توافقی طبق قرارداد
