به گزارش بنکر (Banker)، نرخ بهره بانکی در ایران در مقایسه با بسیاری کشورهای دیگر بسیار زیاد است. از طرف دیگر سیستمهای بانکی بیشتر کشورهای دیگر، تاجایی که میشود دریافت وامهای خرد و کوچک را تسهیل میکنند اما اینجا، گرفتن وامهای ۱۰ یا ۲۰ میلیونی تومان، بیشباهت به عبور از هفت خوان رستم نیست. در این شرایط اقتباس تجربه کسانی مثل محمد یونس بنگلادشی میتواند مشکل بزرگ اقشار وسیعی از مردم را حل کند. او را پدر بانکداری فقرا میشناسند. اصطلاح «اعتباردهی خرد» از ابداعات اوست. این برنده نوبل اقتصاد دقیقاً چه کرد و چگونه میاندیشید؟ برای یافتن پاسخ سوال خود با گسترشنیوز همراه باشید.
بنگلادش هنوز هم کشوری فقرزده است؛ اما نه به اندازه سه دهه قبل. بنگلادش در مسیر فقرزدایی قرار گرفته و شاخصهای رفاهی مردمانش به سرعت در حال رشد است. بسیاری میگویند که بخشی از این موفقیت را باید نتیجه ابتکار و تلاشهای دکتر محمد یونس دانست. او کارآفرینی و بانکداری را در هم آمیخت و مدل جدیدی از کارآفرینی اجتماعی را به جهانیان عرضه کرد.
دکتر محمد یونس عمر خود را صرف اثبات این واقعیت کرد که فقرا هم باید بتوانند وام و تسهیلات دریافت کنند. سیستمی که او برای تحقق این رویا ابداع کرد تاکنون به میلیونها نفر وام داده است. بیشتر کسانی که تسهیلات دریافت کردهاند زنان هستند (به ویژه زنان روستایی و سرپرست خانوار). محمد یونس در سال ۱۹۷۶ یعنی زمانی که در دانشگاه چیتاکونگ، اقتصاد درس میداد به فکر افتاد که برای مردم فقیر کشورش کاری کند. او از جیب خود به ۴۲ زن روستایی مقدار کمی وام داد اما این فقط یک شروع بود.
در نظام بانکی فرض بر آن است که فقرا، بیاعتبار هستند چون توان تامین وثیقه را ندارند بنابراین نباید به آنها وام داد. محمد یونس نادرستی این تصور را اثبات کرد. موفقیت مدل او باعث شد بسیاری از کشورهای درحال توسعه، کار او را الگو قرار دهند. افرادی که توسط نظام بانکی، طرد شده بودند از ابتکار دکتر یونس که اعتباردهی خرد نامیده میشود بهرهمند شدند. دیگر به ضامن و وثیقه نیاز نبود. میگویند درآمد کم به پسانداز کم و آن هم به نوبه خود به سرمایهگذاری ناچیز منجر میشود اما محمد یونس این طرز فکر شرمآور را به چالش کشید تا به این معادله برسد که اگر به کمدرآمدها، وام و اعتبار داده شود، سرمایهگذاری خواهند کرد، درآمد و پساندازشان افزایش مییابد و باز هم سرمایهگذاری بیشتری خواهند کرد تا درآمدشان بیشتر و بیشتر شود.
بنیادهای طرح او به حدی استوار بود که حتی گدایان و بیخانمانها هم توانستند وام بگیرند. فکر میکنید نرخ بازپرداخت وامها چقدر است؟ پاسخ این سوال یکی دیگر از پیشفرضهای اساسی بانکها را نابود کرد. بیش از ۹۸ درصد دریافتکنندگان وام گرامین، اقساط وام گرفته شده را پرداخت میکنند تا ثابت کنند فقرا حتی بیخانمانها و گدایان، فریبکار نیستند و میتوان به آنها اعتماد کرد. مهمترین میراث محمد یونس بانک گرامین است. سهام بیش از ۷۵ درصد این بانک مشهور به روستاییان فقیر تعلق دارد. اقتباس فلسفه و اصول متفاوت وی به کشورهای درحالتوسعه یافته محدود نشده و کشورهای توسعهیافته از ایدهها و فنون او استقبال کردهاند. بهعنوانمثال در سال ۲۰۰۰ هیلاری کلینتون اذعان کرد طرح اعطای وام خرد به فقرای آرکانزاس که توسط دولت کلینتون اجرا شد الگوبرداری از افکار محمد یونس بود. محمد یونس در یکی از مصاحبههای خود گفته است: وام خرد هیچوقت از میان نمیرود چون مردم بیش از پیش به آن نیاز پیدا میکنند. همه کشورها دیر یا زود باید دست از انکار وجود فقرا بردارند و برای آنها اعتبار بانکی قائل شوند.